زعفران یکی از محبوب ترین ادویه های ایرانی است که به روش های مختلف در کشور ایران کشت می شود. یکی از بهترین و شناخته شده ترین روش های تولید زعفران، روش هیدروپونیک است. در روش هیدروپونیک گیاه زعفران در طول دوره کوتاه تری رشد کرده و سرعت بالایی خواهد داشت. در این روش نیاز به خاک نبوده و راندمان تولید بسیار بالاتر از روش سنتی کشت زعفران است. چرا که در این روش میتوان زعفران را در سال بیش از یک بار برداشت کرد و در هر هکتار از آن در حدود ده الی دوازده کیلوگرم زعفران بدست آورد. در ادامه مقاله همراه ما باشید تا شما را با نحوه کشت زعفران به روش هیدروپونیک آشنا سازیم.
روش کشت زعفران هیدروپونیک
روش کشت هیدروپونیک یکی از روش های کشت گلخانه ای زعفران است. این روش به نام آب کشت نیز شناخته می شود که دوره رشد زعفران در آن بسیار کوتاه می باشد. چرا که سرعت رشد بالایی دارد. در این روش نیازی به خاک نیست. در کشت زعفران به روش هیدروپونیک، ابتدا پیاز زعفران را در ماه خرداد الی ماه تیر تهیه کنید. سپس پیازها را در یک محیط مناسب قرار دهید. توجه داشته باشید که میزان رطوبت، تهویه و نور در محیط به خوبی رعایت شده باشند. سپس پیازها را از اواسط مرداد الی شهریور به جعبه های چوبی در گلخانه منتقل کنید تا فرایند کشت آغاز شود. در این روش کارشناسان ابتدا نیازهای تغذیه ای گیاه زعفران را مورد اندازه‌گیری قرار می دهند تا بتوانند به جای خاک از آب برای تغذیه گیاه استفاده کنند. آب مورد استفاده برای تغذیه زعفران باید دارای مواد مغذی برای رشد آن باشد.
مزایای کشت هیدروپونیک زعفران
- در این روش، از حداکثر فضای گلخانه استفاده می شود و در آن هیچ نیازی به خاک وجود ندارد. میتوان گفت در این روش گیاهان زعفران به صورت طبقاتی کشت شده و دارای دارای تراکم بالایی خواهند بود. در این روش نیازی به خاک برای رشد گیاه زعفران وجود ندارد. در نتیجه هیچ هزینه ای برای تأمین زمین کشاورزی و فرآیندهای آماده سازی آن وجود نخواهد داشت.
- در این روش، آبیاری به صورت اسپری انجام می شود و میزان مصرف آب کاهش پیدا می کند.
- بدلیل استفاده از گلخانه و محیط کشت مناسب برای گیاه زعفران، هزینه ضد عفونی کاهش یافته و شیوع بیماری نیز کم تر می شود. در این روش میتوان به راحتی نور، دما، رطوبت و ترکیب هوا را کنترل کرد.
معایب کشت هیدروپونیک زعفران
- یکی از مهم ترین معایب کشت زعفران در این روش این است که نیاز به سرمایه‌گذاری بالایی دارد. چرا که باید هزینه بسیاری برای استخدام افراد متخصص و نیز خریداری سیستم های تمام اتوماتیک کنار بگذارید.
- کیفیت زعفران تولید شده در این روش بسیار پایین تر از کشت زعفران به روش سنتی می باشد.
انواع روش های کشت هیدروپونیک
روش های کشت هیدروپونیک در دو دسته مختلف طبقه بندی می شوند که هر یک مسیر های مختلف را برای تولید زعفران بکار می گیرند.
1. سیستم هیدروپونیک مایع یا بدون بستر
در این نوع روش، ریشه گیاه را در محلول های غذایی بدون نگه دارنده قرار می دهند. محلول غذایی به طور مداوم درحال چرخش بوده و مجدداً مورد استفاده قرار می گیرد. زمانی که عنصر غذایی در بستر آبی کم تر گردد و یا به اتمام برسد، میزان آن در سیستم کنترلر نمایش داده می شود تا مواد مغذی لازم مجدداً با آب مخزن های تغذیه تزریق شوند.
2. سیستم هیدروپونیک در بستر جامد
در این روش برای این که بتوان پیاز زعفران را در یک محیط مناسب کشت داد، باید از یک محیط کشت جامد استفاده کنید که از نظر ph خنثی است. در این روش مایع مواد غذایی محلول به طور مستقیم به ریشه های پیاز زعفران تزریق می شوند. این سیستم به دو صورت باز و بسته عمل می کند. سیستم باز محلول غذایی تنها یک بار به پیاز تزریق می شود و پس از ورود نیز از سمت دیگر آن خارج می گردد. اما در سیستم بسته، مقادیر اضافی محلول به مخزن برگشت داده می شوند و در صورت لزوم مجدداً مورد استفاده قرار می گیرند.
سیستم های مورد استفاده در کشت گلخانه هیدروپونیک
در کشت هیدروپونیک زعفران از سیستم های زیر استفاده می شود:
- سیستم کشت نوار تغذیه ای
- کشت آبی عمیق
- سیستم جریان و تخلیه
- سیستم قطره ای
- سیستم جریان دائمی
سیستم کنترلر چیست؟
سیستم کنترلر یکی از بهترین روش ها برای کشت زعفران شناخته می شود. از مهم‌ترین تجهیزات آن میتوان به سیستم کنترل غذایی و کنترل عوامل محیطی اشاره کرد که با توجه به حساسیت و کیفیت محیط انتقال سنجیده می شوند.
زمان کاشت هیدروپونیک زعفران
بهترین زمان برای کاشت زعفران به روش هیدروپونیک از اواخر بهار تا اوایل پاییز است. بهتر است قبل از این که پیاز را به محل گلخانه منتقل کنید، از سلامت تجهیزات و نحوه عملکرد آن اطمینان لازم را بدست آورید.
نحوه عملکرد سیستم نوار تغذیه در روش هیدروپونیک
سیستم کشت نوار تغذیه دارای جریان ثابتی از مواد مغذی است. زمانی که مواد مغذی به ریشه گیاهان کاشته شده پمپاژ می شود، به ریشه گیاه جریان یافته و در نهایت به مخزن تخلیه می شوند. در این روش توجه داشته باشید که حرکت مواد غذایی ملایم و دارای شیب باشد تا بتوانند از مخزن اصلی به محیط رشد تزریق شوند.
تجهیزات مورد استفاده در روش هیدروپونیک
برای کشت زعفران در روش هیدروپونیک نیاز به سیستم های زیر دارید:
- سینی کشت
- مخازن ذخیره آب و مواد غذایی
- پمپ های آب‌رسانی از مخازن تا لوله کشی‌دها که باعث انتقال آب می شوند.
- محیط کشت
- لوله پلی اتیلن
مراحل کشت زعفران به روش هیدروپونیک
در روش هیدروپونیک باید به مراحل زیر توجه کنید:
· انتخاب پیاز
انتخاب پیاز اولین مرحله در کشت هیدروپونیک است. توجه داشته باشید که پیازهای زعفران باید خواب باشند تا بتوانید در دوره ی سرما آن ها را فعال کنید. دراین‌صورت می توانند رشد بسیار خوبی داشته باشند. فاصله زمانی بین کشت تا برداشت زعفران در روش هیدروپونیک نه ماه است. مورد دیگری که در انتخاب پیاز گیاه در این روش باید به آن توجه کنید، وزن و اندازه پیاز زعفران است که هرچقدر وزن و اندازه آن بیش از ده گرم باشد، میزان تولید و گل دهی آن نیز افزایش پیدا خواهد کرد. از سوی دیگر باعث افزایش تراکم کاشت زعفران می شود.
· مواد غذایی مورد نیاز
دومین مورد که در روش هیدروپونیک مورد توجه قرار می گیرد، میزان مواد غذایی مورد استفاده برای رشد آن است. توجه کنید که در روش هیدروپونیک نیازی به کود ندارید و باید از محلول مواد غذایی استفاده کنید. محلول مواد غذایی باید دارای پتاسیم و فسفر بالایی باشند اما وجود نیتروژن بالا برای آن یک الزام نیست. محلول باید دارای عناصر روی، منگنز، آهن، مولیبدن، گوگرد، منیزیم، کلسیم و بور باشد. اگر به دنبال استفاده از کشت هیدروپونیک زعفران هستید، بهتر است آن را در منزل یا گلخانه بکارید. تنها کافی است محلول غذایی مورد نیاز آن ها را تهیه کنید. همچنین آب و هوای مناسب و نور کافی را برای آن تدارک ببینید.
· آب و هوای مناسب برای کشت زعفران به روش هیدروپونیک
بهترین دما برای رشد زعفران 15.5 الی 18.3 درجه سانتی گراد است. در هنگام شب دمای آن نباید از 11.6 درجه افزایش پیدا کند. به همین دلیل از سنسورهای دما برای تنظیم شرایط دمایی محیط کشت زعفران استفاده می شود. معمولاً برای استفاده از روش هیدروپونیک بهتر است از مناطق سردسیر استفاده کنید.
· نور مناسب
نور مناسب برای تولید زعفران در این روش را میتوان از دو منبع تأمین کرد. منبع اول نور خورشید است. اگر فضای گلخانه نورگیری خوبی دارد، می توانید از آن برای تأمین نور لازم برای رشد زعفران استفاده کنید. روش دوم نور مصنوعی می باشد که بهتر است در این روش از لامپ رشد گیاه یا پروژکتور رشد گیاه استفاده کنید که بسته به متراژ تغییر می کند. ازآن‌جایی‌که زعفران در هر چهارده الی شانزده ساعت به نور مستقیم خورشید نیاز خواهد داشت، بهتر است از ترکیب دو منبع نوری استفاده کنید.
روش NFT برای کشت زعفران به روش هیدروپونیک
در روش NFT از کانال های مخصوص برای عبور جریان آب استفاده می کنند. این کانال ها دارای مواد مغذی لازم برای رشد زعفران هستند. قرار گرفتن ریشه زعفران در بستر آب باعث می شود ریشه ها به خوبی مواد مغذی را به خود جذب کنند. پس از جاری شدن محلول مغذی لازم برای رشد گیاه زعفران، محلول به طور مجدد به مخزن اصلی برمی‌گردد. سپس در مدت زمان خاص مجدداً جاری می شود.
از ویژگی های این روش عبارت اند از این که از روش NFT برای گیاهانی با ریشه نازک استفاده می شود. اجرای این روش بسیار آسان است. چراکه حالت غرقابی در آن دیده نمی شود. در این روش مواد مغذی به طور کامل به ریشه گیاه می رسد. در این روش به تجهیزات مختلف مانند مخزن، محلول مورد نیاز، کانال های مخصوص و لوله نیاز خواهید داشت.
دلیل استفاده از روش هیدروپونیک برای کشت زعفران
در روش کشت هیدروپونیک به زعفران و خاک نیاز ندارید. درنتیجه هزینه کشت و سرعت رشد محصول کاهش پیدا می کند و بازدهی آن افزایش می یابد. در این روش می توان محصول را چندین بار برداشت کرد. از سوی دیگر هزینه های لازم برای کشت محصول در این روش بسیار کاهش پیدا می کند. تمامی این ویژگی ها در کنار یکدیگر باعث شده اند روش هیدروپونیک بهترین روش کشت زعفران گلخانه ای شناخته شود.
سخن پایانی
زعفران از پرمصرف ترین انواع ادویه های ایرانی است که عطر بی نظیری به غذاهای ایرانی می بخشد. در کشور ایران از روش های مختلف برای کشت زعفران استفاده می شود.کشت هیدروپونیک بهترین روش کشت گلخانه ای زعفران است که در آن از آب به جای خاک برای رشد گیاه زعفران استفاده می شود. در این مقاله سعی کردیم شما را با مزایای استفاده از روش هیدروپونیک، انواع سیستم های هیدروپونیک و غیره آشنا سازیم.
سوالات متداول
- روش هیدروپونیک چیست؟
روش هیدروپونیک یکی از بهترین روش های کشت زعفران است که در آن از آب به جای خاک استفاده می شود.
- روش NFT هیدروپونیک چیست؟
در روش NFT از کانال های مخصوص برای عبور جریان آب استفاده می کنند. این کانال ها دارای مواد مغذی لازم برای رشد زعفران هستند.
- اهمیت استفاده از روش هیدروپونیک چیست ؟
در روش کشت هیدروپونیک به زعفران و خاک نیاز ندارید. درنتیجه هزینه کشت و سرعت رشد محصول کاهش پیدا می کند و بازدهی آن افزایش پیدا می یابد.
