روستای سنو ؛ زعفرانی‌ترین روستای جهان
سایت عمارت زعفران در این بخش از یادداشت‌های خود به صورت سریالی به معرفی روستاها، شهرها و مناطقی که در آن کشت زعفران صورت می‌گیرد می‌پردازد.
روستای “سنو” را به دلیل ثبت جهانی نظام زراعت زعفران مبتنی بر قنات در این روستا و وجود اولین موزه زعفران کشور در حمام تاریخی آن زعفرانی‌ترین روستای جهان می‌نامند.
روستای «سنو» یکی از روستاهای شهرستان گناباد واقع در استان خراسان رضوی ایران است. این روستا در ۲۲ کیلومتری غرب گناباد در حاشیه رشته کوههای میان گناباد و فردوس در منطقهای به نام براکوه واقع شده است و آب و هوایی معتدل دارد. قرارگیری روستا در پای کوههای رشته‌کوه کمرزرد باعث شده است که محیطی طبیعی بکر و دست‌نخورده بسیار زیبایی به وجود آید. «سنو» کلمه‌ای است که تلفظ آن به کسر سین و ضم نون است. در اصل کلمه عربی بوده (صنو یا ثنو) که به فارسی برگشته است.
آثار و بناهای تاریخی به جا مانده از قدیم و همچنین روایات تاریخی پیرامون این روستا قدمت آن را به بیش از ۱۵۰۰ سال قبل می‌رساند. زندگی مردم روستای سنو با زعفران گره خورده است و بسیاری از مردم این روستا با کشت زعفران روزگار می‌گذرانند. در فصل گل، هر چه به این روستا نزدیک‌‌تر می‌شوی، مزارع زعفران با گل‌‌‌های زیبا و بنفش به همراه طبیعتی بکر و درختان انبوه، چشم را خیره می‌‌کند. زعفران به عمل آمده در روستای سنو گناباد دارای مرغوبیت بالایی است.
سنو دارای ۲۰ اثر تاریخی شناسایی شده است که از این بین تنها هفت آسیاب آبی سرآسیاب سنو در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. منازل تاریخی مثل منزل محمدحسن قهرمانی، ایوان منزل میرزا احمد حسینی، برج تاریخی حصارده، قلعه سرآسیاب، آب انبارها و حمام قدیمی روستا از آثار تاریخی این روستاست.
موزه زعفران روستای سنو در خردادماه 1391 به عنوان نخستین موزه تخصصی زعفران کشور این روستا افتتاح شده است. این موزه در روستای گردشگرپذیر سنو در بنای حمام قدیمی بر جای مانده از دوره صفویه و در محیطی به وسعت 180 متر مربع برپا شده است. در این موزه ابزار‌ها و وسایل قدیمی و نحوه کاشت، داشت، برداشت و پس از برداشت گل زعفران در دید عموم قرار گرفته، به طوری که بازدیدکنندگان می‌‌توانند از نزدیک نظاره‌گر این مراحل با مقیاس طبیعی باشند.
نظام زراعت و تولید زعفران مبتنی بر آبیاری قنات با محوریت روستای سنوی شهرستان گناباد به عنوان پنجاه و پنجمین نظام میراث کشاورزی جهان و سومین میراث جهانی کشاورزی ایران آذر ماه سال گذشته از سوی سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو) به ثبت رسید.
زعفران اصلی‌ترین محصول این روستا می‌باشد. محصولات دیگری چون ریواس، انار، زردآلو، انگور و همچنین فلفل و… در این روستا فراوان است. صنایع دستی در روستای سنو شامل قالیبافی، پارچه بافی، پلاس بافی، دوخت لباس‌های سنتی و… است که امروزه تقریبا به فراموشی سپرده شده است. مردم روستای سنو از قدیم رسوم مختلفی در نوروز، مراسم عروسی، محرم و… داشته‌‌اند که البته امروزه بخش زیادی از آن به فراموشی سپرده شده است، اما آنچه در این میان متمایز است، آیین‌های مرتبط با چشمه سنو است که به دلیل قداست ویژه‌‌ای که آب نزد ایرانیان دارد، هنوز در بین مردم رایج است. مراسم بلغورپزان، نان غدیر، مراسم روشن نمودن چراغ عصا، کف‌زنی در شب یلدا، اعیاد ملی و مذهبی و بازی‌های محلی از آداب و رسوم ویژه سنو هستند.
سنو به علت واقع شدن در دامنه کوه سیاه و وجود چندین چشمه کوچک و بزرگ، تبدیل به منطقهای بسیار زیبا و خاطره‌ساز شده است. چشمه سنو و کیسو از نقاط دیدنی و تفریحی سنو هستند. عمده آب زراعی و شرب روستای سنو نیز از دو چشمه تنگل و کیسو تامین می‌‌شود که چشمه تنگل نقش مهمتری ایفا می‌‌کند. مهمترین چشمه گناباد، در روستای سنو قرار دارد و از چشمه‌‌های معروف است. معروفيت اين چشمه به حدي بوده كه پادشاهاني چون نادرشاه و طغرل و بسياري از كارشناسان داخلي و خارجي را مجذوب خود نموده است.
