استاندارد زعفران صادراتی

زعفران یکی از گران‌قیمت‌ترین ادویه‌های جهان است که به عنوان “طلای سرخ” شناخته می‌شود. بیشتر مردم به دلیل طعم، خواص زعفران و رنگ بی‌نظیری که دارد، علاقه زیادی به آن دارند. بنابراین اغلب نمونه‌های تقلبی از این ادویه در سراسر جهان یافت می‌شود. تجارت زعفران باید بر اساس کیفیت انجام شود. بنابراین، برای رقابت در بازار جهانی زعفران، لازم است استاندارد زعفران صادراتی را رعایت کرده و با آن‌ها آشنا شوید. برای دستیابی به بهترین کیفیت زعفران، لازم است تمام مراحل کشت، برداشت، و حتی بسته‌بندی این محصول با دقت و با دانش فنی و دست متخصصان صورت گیرد. در این مقاله از عمارت زعفران که اولین مجتمع تخصصی تجارت زعفران در کشور شناخته شده است، به بررسی و معرفی مهم‌ترین استانداردهای ملی و جهانی زعفران صادراتی خواهیم پرداخت، با شناخت استاندارد زعفران صادراتی میتوانید در تولید و بازاریابی زعفران در رقابت جهانی پیشتاز شوید و محصولات با کیفیتی را به بازارهای جهانی ارائه دهند. بنابراین با ما همراه باشید.

استاندارد های ملی ایران از زعفران صادراتی

استاندارد زعفران صادراتی در ایران از اهمیت بسزایی برخوردارند. اولین استاندارد مرتبط با زعفران صادراتی در سال 1345 هجری شمسی (معادل 1966 میلادی) منتشر شد و از آن زمان به مرور زمان، تغییرات چشمگیری را تجربه کرد. در سال 1389 هجری شمسی، نسخه جدیدی از استانداردهای با نام ” روش‌های ازمون ” به بازار عرضه شد که نسبت به نسخه‌های قبلی، کامل‌تر و جامع‌تر بود. اما در نهایت، در سال 1391 هجری شمسی، نسخه‌ای جدید به‌جای نسخه قبلی جایگزین شد. این نسخه جدید از استاندارد، دریافت استاندارد برای زعفران‌هایی پودر یا آسبا، را الزامی اعلام کرد. پس از اجرای استاندارد 1-259 و بازنگری مجدد آن در تاریخ 27 اردیبهشت 1397، دریافت نشان استاندارد برای زعفران‌های رشته‌ای نیز به‌صورت رسمی اعلام شد. این استانداردها و تغییرات آنها، بر کیفیت و ایمنی محصولات زعفران ایرانی را در بازار جهانی تأکید می‌کنند و به تضمین اعتماد مشتریان در سراسر جهان کمک می‌کنند. استاندارد های ملی عبارتند از:

• استاندارد ملی 1-259:

این استاندارد صادرات زعفران با عنوان “زعفران و ویژگی‌ها” شامل مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و مقرراتی است که برای تعیین ویژگی‌های زعفران، از جمله بسته‌بندی، نشانه‌گذاری و نمونه‌برداری، ارائه شده است. این استاندارد از اهمیت بسزایی در بازار جهانی برخوردار است زیرا امکان ردیابی و مراجعه به تولیدکننده اصلی را برای خریداران فراهم می‌کند. وجود این امکان به شرکت‌ها و کشورهای واردکننده اجازه می‌دهد تا مشخصات سلامت، تاریخ تولید و درخواست مجدد را از تولیدکننده دریافت کنند، که این امر نوعی اعتماد در بازار جهانی را برای زعفران ایرانی فراهم می‌کند. این استاندارد به‌عنوان راهنمایی جامع برای تضمین کیفیت و ایمنی زعفران، نقش اساسی در تقویت موقعیت بازاری و افزایش اعتماد مشتریان به محصولات زعفران ایرانی دارد.

• استاندارد ملی 2-259:

با عنوان “زعفران و روش‌های آزمون” یک دستورالعمل کامل و جامع برای بررسی و ارزیابی کیفیت زعفران است. این استاندارد شامل مجموعه‌ای از روش‌های استاندارد برای اندازه‌گیری و بررسی عناصر مختلفی از جمله میزان خامه همراه با کلاله، رطوبت زعفران، میزان خاکستر، عصاره محلول در آب سرد، مواد خارجی مربوط به گیاه و محیط استخراج، و تشخیص رنگ‌های افزودنی است. همچنین، این استاندارد به اندازه‌گیری و ارزیابی میزان تلخی، عطر زعفران، و میزان رنگ‌دهی زعفران می‌پردازد. این استاندارد نقش بسیار مهمی در صنعت زعفران دارد، زیرا به تولیدکنندگان و صادرکنندگان این محصول کمک می‌کند تا کیفیت محصولات خود را ارتقاء داده و اطمینان مشتریان را افزایش دهند. از طرف دیگر، برای کشورها و شرکت‌های واردکننده زعفران، این استاندارد امکان ردیابی و اطمینان از کیفیت محصولات را فراهم می‌کند و این امر به تقویت اعتماد مشتریان در بازارهای جهانی کمک می‌کند.

• استاندارد ملی 1197:

این استاندارد به اندازه‌گیری خاکستر زعفران می‌پردازد. خاکستر زعفران معیاری است که در بررسی کیفیت این گیاه مورد استفاده می‌شود. این استاندارد تعیین می‌کند که چگونه خاکستر در نمونه‌های زعفران باید اندازه‌گیری شود و مقادیر مجاز آن چه اندازه‌ای باشد.

• استاندارد ملی 3659:

• این استاندارد به روش‌های نمونه‌برداری زعفران می‌پردازد. نمونه‌برداری صحیح از زعفران از مراحل اولیه و مهم در ارزیابی کیفیت و استانداردسازی این محصول است. این استاندارد روش‌های معتبر و دقیق نمونه‌برداری را مشخص می‌کند.

• استاندارد ملی 2198 در زعفران صادراتی:

• این استاندارد به جستجو و انتروکوک‌ها می‌پردازد. انتروکوک‌ها می‌توانند نشانه‌ای از آلودگی و وجود میکروب‌های خطرناک باشند. این استاندارد روش‌هایی را برای تشخیص و از بین بردن این میکروب‌ها تعیین می‌کند.

• استاندارد ملی 5689:

• این استاندارد به کیفیت میکروبیولوژی سطوح می‌پردازد. این شامل تعیین معیارهای کیفیتی برای اطمینان از عدم وجود میکروب‌های خطرناک بر روی سطوح مختلف می‌شود.

• استاندارد ملی 4557:

• این استاندارد به آئین‌نامه‌های استفاده از سیستم‌های تجزیه و تحلیل خطر و نقاط کنترل بحرانی می‌پردازد. این سیستم‌ها برای شناسایی و کنترل هرگونه خطرات مربوط به مواد غذایی و فرآیندهای تولیدی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

• استاندارد ملی 2946:

• این استاندارد به آزمون میکروبی شمارش بیشترین تعداد احتمالی اشرشیا کلی می‌پردازد. این آزمون به شمارش و اندازه‌گیری میزان اشرشیا کلی در محصولات غذایی می‌پردازد که می‌تواند نشان دهنده حضور میکروب‌های آلوده و خطرناک باشد.

• استاندارد ملی 2-10899:

• این استاندارد به اندازه‌گیری میزان کپک و مخمر در زعفران در شرایط گرم می‌پردازد. این اندازه‌گیری برای اطمینان از عدم وجود کپک و مخمر در زعفران مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• استاندارد 9432:

• این استاندارد به روش جامع شمارش باکتری‌های احیاء کننده سولفیت می‌پردازد. این روش به شمارش و اندازه‌گیری باکتری‌های مورد نیاز در محیط‌های بدون هوا که برای برخی فرآیندهای صنعتی استفاده می‌شود، می‌پردازد.

ضرورت صادرات زعفران و اخذ گواهینامه بین‌المللی:

بسط و گسترش روابط تجاری و افزایش صادرات غیرنفتی برای ایران، که بر منابع نفتی پایان‌پذیر متکی است، یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. اهمیت توسعه صادرات در شرایطی که پدیده نوظهور جهانی‌شدن اقتصاد و از بین رفتن مرزهای تجاری کشورها که بشدت در حال شکل‌گیری است و در آینده‌ای نه چندان دور کشورها به سختی قادر خواهند بود خود را از این جریان کنار نگه‌داشته و در حاشیه تنها نظاره‌گر تحولات جهانی باشند، دوچندان می‌شود. بدین سبب انتظار می‌رود ایران نیز به نحوی خود را با توسعه تجارت جهانی همگام نموده و برای رقابت و ورود به صحنه تجارت بین‌المللی و مشارکت فعال و ثمربخش با اقتصاد جهانی آماده شود. بی‌تردید، یکی از گام‌های لازم قبل از پیوستن به سازمان جهانی تجارت WTO و گسترش تجارت در قالب شرکای تجاری اصلی، بازارهای هدف و ترتیب اقتصاد منطقه‌ای است.

در این راستا، اخذ گواهینامه‌های بین‌المللی از جمله استانداردهای لازم برای صادرات محصولات مانند زعفران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این گواهینامه‌ها، اعتبار و قابلیت ردیابی محصول را تضمین می‌کنند و به کشورهای واردکننده اطمینان می‌دهند که محصولاتی که وارد می‌کنند، با استانداردهای بین‌المللی سازگاری دارند. با توجه به ارزش ویژه‌ای که زعفران دارد، اما همزمان با وجود تقلب‌هایی در بازار، مصرف‌کنندگان نیازمند اطمینان از خالص بودن و کیفیت زعفران خریداری شده‌اند. به همین دلیل، استفاده از استانداردهای بین‌المللی در صادرات و خرید زعفران اهمیت بسیاری دارد.

سازمان بین‌المللی استانداردسازی ( The International Organization for Standardization) یا به اختصار ISO معتبرترین نهاد جهانی تدوین استاندارد است در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱، به‌وسیلهٔ کمیته فنی TC/34، دستورالعمل‌ها و روش‌های اجرایی برای استاندارد صادرات زعفران با شماره ۳۶۳۲ را تدوین و تهیه کرد. این استاندارد با هدف ارتقاء کیفیت و اطمینان از خالص بودن زعفران، به منظور استفاده جهانیان، منتشر شده است. مهم ترین استاندارد زعفران صادراتی بین المللی عبارتند از:

• استاندارد صادرات زعفران ایزو 3632 :

صادرکنندگان زعفران، به منظور فروش در بازارهای خارجی یا داخلی، نیاز به اخذ استاندارد صادرات زعفران ایزو 3632 دارند. این استاندارد، الزامات مربوط به خالص بودن زعفران را تعیین می‌کند. بنابراین، صادرکنندگان برای ورود به بازارهای بین‌المللی، گواهینامه ایزو 3632 را به‌دست می‌آورند مراحل اخذ گواهینامه ایزو توسط مراجع بین‌المللی به این صورت است: ابتدا، متقاضی باید دارای زیرساخت‌هایی مانند کارگاه یا کارخانه تولید و بسته‌بندی باشد. سپس، محصول برای انجام آزمون‌های فنی باید از تاییدیه آزمایشگاه مورد تایید NACI، که مرکز ملی تایید صلاحیت ایران است، بهره‌برداری کند. در مرحله بعد، متقاضی باید با همکاری یک مشاور ایزو، مستندات مربوط به استانداردهای ISO 9001:2015 برای سیستم مدیریت کیفیت و ISO3632-2:2011 برای سیستم مدیریت خالص بودن زعفران را پیاده‌سازی کند. سپس، ممیزی توسط مرجع صدور گواهینامه انجام می‌شود.

• استاندارد بین‌المللی ISO 21983:2019:

جدیدترین استانداردی است که سازمان ISO تدوین کرده و در سال ۲۰۱۹ منتشر کرده است. این استاندارد برای بهبود کیفیت زعفران تأکید دارد و بر روش‌های صحیح برداشت، فرآوری و بسته‌بندی تأکید دارد. در این استاندارد، مسائلی مانند برداشت گل از مزارع، حمل و نقل، جداسازی کلاله، خشک کردن و نگهداری زعفران مورد بررسی قرار می‌گیرد تا تولیدکنندگان بهبودی یافته در کیفیت محصولات خود داشته باشند.

• تاییدیه سازمان غذا و دارو آمریکا:

استاندارد FDA یکی از معتبرترین استانداردها و تاییدات سراسر جهان است که برای صادرات زعفران به کشورهای مختلف از جمله آمریکا ضروری است. این استاندارد نشان می‌دهد که محصول شما طبق دستورالعمل‌ها و معیارهای سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا تولید و بسته‌بندی شده است و از کیفیت و سلامت کافی برخوردار است. در بسیاری از کشورها، این استاندارد در رده‌ی استانداردهای اجباری قرار دارد و فقط محصولاتی که دارای تاییده FDA هستند، می‌توانند وارد آن کشور شوند. همچنین، بسته‌بندی زعفران و حتی تولید آن نیز می‌تواند طبق استانداردهای FDA صورت بگیرد.

• نشان CE:

برای صادرات زعفران به کشورهای عضو اتحادیه اروپا و دیگر کشورها، حضور نشان CE بر روی بسته‌بندی زعفران ضروری است. این نشان به مصرف‌کننده اطمینان می‌دهد که محصول طبق استانداردها و دستورالعمل‌های اتحادیه اروپا تولید، بسته‌بندی و توزیع شده است و با استانداردهای اتحادیه اروپا در زمینه بهداشت، ایمنی و حفاظت از محیط زیست سازگار است. این تاییده و نشان علاوه بر الزامات صادرات به کشورهای عضو اتحادیه اروپا، در دیگر کشورها نیز به عنوان معیاری معتبر شناخته می‌شود و اعتبار محصول شما را بهبود می‌بخشد.